Vastendieet kan kanker voorkomen – Klopt dit wel?
Van wie komt die claim?
Twee dagen niet eten, of alleen ’s ochtends een beetje, geeft ons lichaam een ‘verjongingskuur’, zei Radar-presentator Antoinette Hertsenberg deze week bij talkshow Pauw. Alsof er tijdens de vastenperiode een schoonmaakploeg onze cellen langsgaat en de schadelijke rommel afvoert. Mogelijk, vertelt Hertsenberg, zijn op die manier ziekten zoals hart- en vaatziekten te voorkomen, en zelfs kanker. Over dat laatste: ‘Elke dag maak je een soort kankercellen aan, maar je immuunsysteem ruimt die op. Als we af en toe vasten, kan het zijn dat we ons immuunsysteem enorm helpen.’ Het gaat niet om beloften, benadrukt de presentator, maar om ‘sterke aanwijzingen’.
Klopt het?
Wanneer we Hertsenberg bellen, verwijst ze naar wat de artsen in haar programma Dokters van Morgen over de kwestie zeggen. De ‘sterke aanwijzingen’ komen eigenlijk vooral uit dierproeven, zegt ze er meteen bij: de wetenschap bestudeert pas nét wat een vastendieet met mensen doet. Zo onderzoekt het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) of een combinatie van vasten en chemotherapie een bestaande tumor sneller doet krimpen dan enkel met chemo mogelijk zou zijn. Dat lijkt te helpen, zeggen LUMC-onderzoekers Hanno Pijl en Judith Kroep in de tv-uitzending.
Kanker proberen te genezen is niet hetzelfde als het voorkomen. Of gezonde mensen tumoren kunnen weren door te vasten, is nooit bewezen. Wel meldt LUMC-hoogleraar Pijl in de uitzending dat het vastendieet ook voor gezonde mensen een ‘reinigingskuur’ kan zijn.
Het enige bewijs daarvoor valt inderdaad bij proefdieronderzoek te vinden. Wanneer knaagdieren geregeld een dag of meer niks te eten krijgen, leven de diertjes doorgaans langer dan normaal en ontstaan er minder tumoren.
Een deel van die positieve resultaten komt doordat de dieren afslanken en daarom gezonder zijn, schrijft Mary-Catherine Stockman in het blad Current Obesity Reports. Die zaken zijn lastig uit elkaar te houden, zegt ook Pijl in een reactie. ‘Het is gewoon minder goed onderzocht. We moeten voorzichtig zijn met te stevige uitspraken.’
Nog sceptischer is voedingswetenschapper Sander Kersten van Wageningen Universiteit, die vaak met muizen werkt. Hij benadrukt hoe wisselend dierproeven vaak uitpakken. ‘Je weet niet of alleen de positieve studies naar buiten komen en de rest in een kast verdwijnt. Het heeft wel wat weg van een hype.’ Een ‘reinigingskuur’ zou Kersten het vastendieet sowieso niet noemen: ‘Dat het zo zou werken is echt pure speculatie.’
Belangeloos is het onderzoek naar het vastendieet ook niet helemaal. De Italiaanse celbioloog Valter Longo, die het meest erover publiceert en ook optreedt in de uitzending van Hertsenberg, heeft zelf een vastendieet gepatenteerd en laat maaltijdboxen verkopen om mensen te ‘beschermen, herstellen en verjongen’.
Sla ook niet zomaar aan het vasten, waarschuwt obesitashoogleraar Liesbeth van Rossum van het Erasmus MC. Het helpt wellicht om af te vallen, maar als het lichaam te lang zonder eten zit, zoals bij een crashdieet, kan het in de spaarstand schieten – en dan kom je weer extra snel aan.
Eindoordeel
Dat een vastendieet kanker helpt voorkomen, is voor mensen nog nooit bewezen. Hoewel de aanwijzingen bij proefdieren er wat hoopvoller uitzien, zijn wetenschappers het niet eens over de bewijskracht daarvan.
Bron: De Volkskrant
